Ontwerpen in en met erfgoed
Als ontwerpbureau bewegen we ons dagelijks tussen allerlei uitdagingen. De ene opdracht vraagt om aandacht op het gebied van duurzaam en zorgvuldig waterbeheer, het andere project loopt binnen een gevoelige bestuurlijke situatie. Als ontwerpers proberen wij de vragen, uitdagingen en potenties samen te brengen en daarmee een goede ruimtelijke oplossing te vinden. Extra bijzonder en gevoelig zijn de opgaves die zich in en om erfgoed bevinden. Dit gaat van klein tot groot: van monumentale boom op een nieuwbouwplot tot landschap dat aangemerkt is tot Unesco Werelderfgoed. Deze objecten en plekken staan vaak onder druk van hun steeds veranderende omgeving. Nieuwe ingrepen, zoals een snelweg of dorpsuitbreiding, maar ook nieuwe inzichten, zoals de focus op duurzaamheid en energie van de laatste jaren, hebben hun impact op erfgoed.
Wij als ontwerpers zijn bij uitstek degene die zich thuis voelen binnen dit spanningsveld en kunnen richting geven aan de toekomst van deze plekken.
Als stedenbouwkundige of landschapsarchitect wordt je bij een project betrokken als er iets nieuws moet gebeuren, zo ook rond erfgoed. Dit schuurt vaak: iets moois, ouds en waardevols willen we graag houden zoals het is. Veranderingen hoeven echter niet altijd iets slechts te zijn; het kan zelfs een opwaardering van een plek zijn.
Het verhaal van de plek als vanzelfsprekend
Om te zorgen dat nieuwe ontwikkelingen een toevoeging zijn en geen afbreuk doen aan de plek, is een zorgvuldige aanpak nodig. Hierbinnen is een goede analyse uitgangspunt. Binnen IMOSS pakken we dit vanuit verschillende invalshoeken op en vormen met z’n allen een samenhangend verhaal. We analyseren het verhaal van de plek. We bekijken de opbouw van de ondergrond: geomorfologie, bodem en de hydrologische omstandigheden. Met een historisch-geografische inslag onderzoeken we de landschapsstructuren die hieruit voortkomen en hoe de mens hier in de loop der jaren hun stempel op heeft gedrukt. In het landschap uit zich dit in onder andere een bepaald verkavelingspatroon, kenmerkende beplanting en sfeer. De stedelijke omgeving vindt vaak zijn basis in de ondergrond. Ook deze omgeving analyseren we: de structuur, de verhoudingen en de verbindingen. De mens speelt hierbinnen een belangrijke rol. Hoe bewoners of bezoekers een bepaalde plek gebruiken of beleven, vertelt een deel van het verhaal.
Essentie van de plek
Uiteindelijk komt uit deze analyse een bak aan informatie. Binnen IMOSS weten we deze info zo te filteren, dat we tot de essentie van de plek komen, die de kern van het verhaal vertellen. Door de essenties te verbeelden gaan ze spreken, en vormen ze een logische set van uitgangspunten. Dit is de basis voor het ontwerp.
Door dit bewustzijn kan een visie worden gevormd die passend is voor de plek. Oude lijnen worden nieuw leven in geblazen of worden als subtiele referentie opgenomen in een nieuw ontwerp. Nieuwe elementen kunnen meedoen in het oude ritme, of juist contrasteren om het historische extra uit te lichten. Op alle schalen dringt het verhaal door. Op hogere schaal kan een oud verkavelingspatroon als inspiratie dienen, op lagere schaal kunnen in materialisatie kleine gebaren verwerkt worden die hinten naar het verleden.
De complete whitepaper “Ontwerpen met erfgoed” is via deze link te downloaden