Harderwijk | Brinken in de Zoom

De Groene Zoom ondergaat een ingrijpende transformatie waarin het industriële karakter van het gebied plaatsmaakt voor een agrarisch woonlandschap. Op de locatie tussen de Groene Zoomweg en de Fokko Kortlanglaan, momenteel in gebruik door een hoveniersbedrijf, wordt ruimte gecreëerd voor circa 98 woningen in een gemêleerd programma. Dit plan versterkt de groene kwaliteit van het gebied door de toevoeging van flora en fauna en de aanleg van een netwerk van wandel- en fietspaden. De bestaande bebouwing en verharding maken plaats voor een duurzame woonomgeving met aandacht voor klimaatadaptatie, biodiversiteit en recreatie. Twee nieuwe brinken worden gerealiseerd als structuurelementen waarin wonen en natuur hand in hand gaan. Belangrijke elementen van het ontwerp zijn de instandhouding van historische houtwallen, natuurlijke erfafscheidingen en wateropvangvoorzieningen om wateroverlast te beperken. Deze stedenbouwkundige visie draagt niet alleen bij aan de woningbouwopgave van Harderwijk, maar biedt ook kansen om de Groene Zoom te versterken als aantrekkelijk overgangsgebied tussen stad en natuur.

De stedenbouwkundige visie voor de Groene Zoom richt zich op de transformatie van een verhard bedrijfsperceel naar een woongebied met een sterk agrarisch karakter. Dit sluit aan bij de ambities van de structuurvisie Harderwijk 2031, waarin het gebied wordt beschreven als een stadsrandzone met groene kwaliteiten en recreatieve functies. De Groene Zoom vormt momenteel een onderbreking in het landschap door de massieve bebouwing en het intensieve gebruik van de hovenierslocatie. De beoogde herontwikkeling biedt een unieke kans om deze gebiedsdynamiek te verbeteren.

Het project omvat de aanleg van twee brinken, woonclusters met een eigen identiteit en ruime groene opzet. De woningen worden geïntegreerd in een natuurlijke setting, waarbij behoud en versterking van houtwallen en waterstructuren centraal staan. Naast de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit, speelt ook klimaatadaptatie een belangrijke rol in het ontwerp. Er worden maatregelen getroffen om regenwater op te vangen en hittestress te verminderen. De aanleg van waterbuffers en groene elementen draagt bij aan een gezond leefklimaat voor bewoners en lokale fauna.

Een belangrijke uitdaging in dit project is de ontsluiting van het gebied en de beperking van geluidsoverlast door de nabijgelegen wegen. Door de geluidswal te verlengen en groenbuffers aan te leggen, wordt een prettige woonomgeving gecreëerd. Tegelijkertijd wordt ingezet op verbindingen voor langzaam verkeer, zodat het gebied aantrekkelijk is voor fietsers en wandelaars.

Historische context en groene structuur
Het plangebied grenst aan overblijfselen van historische houtsingels die ooit deel uitmaakten van de agrarische verkaveling van het gebied. Deze houtwallen hebben niet alleen landschappelijke waarde, maar vormen ook een belangrijk leefgebied voor vogels, egels en andere kleine dieren. De stedenbouwkundige visie benadrukt het belang van behoud en herstel van deze houtwallen. Om hun integriteit te waarborgen, worden de houtwallen buiten de particuliere kavels gehouden en waar nodig aangevuld met inheemse beplanting.

Klimaatadaptatie en biodiversiteit
Een speerpunt van dit project is het vergroten van de biodiversiteit en de opnamecapaciteit van regenwater. In het agrarische woonlandschap worden natuurlijke waterafvoersystemen geïmplementeerd, zoals wadi’s en groene bufferzones. Hemelwater wordt opgevangen op de daken van de woningen en stroomt via gevels naar natuurlijke opvangzones. Dit systeem voorkomt wateroverlast en biedt leefruimte voor amfibieën en waterminnende insecten.

Om hittestress tegen te gaan, worden bomenrijen en groene verblijfsplekken gerealiseerd. Strategisch geplaatste bomen zorgen voor verkoeling tijdens warme dagen. Bovendien draagt de variatie aan bomen, bloemen en struiken bij aan een kruidenrijke vegetatie die aantrekkelijk is voor bijen, vlinders en vogels.

Ruimtelijke opzet en brinkstructuur
De woningen worden rondom de brinken gegroepeerd, waarbij het open middengebied fungeert als ontmoetingsruimte en recreatieplek. Hier wordt het concept van natuurlijk spelen toegepast: houten speelelementen, omgevallen boomstronken en steppingstones door het water vormen een avontuurlijke speelomgeving voor kinderen. De inrichting van de brinken zorgt voor een gevoel van gemeenschappelijkheid en versterkt de sociale cohesie.

Verbindingen en toegankelijkheid
Het plangebied is goed bereikbaar per auto via de Groene Zoomweg en de Fokko Kortlanglaan. Voor langzaam verkeer worden nieuwe wandel- en fietspaden aangelegd die aansluiten op het bestaande netwerk. Deze paden dragen bij aan een betere ontsluiting van het gebied en stimuleren duurzame mobiliteit.

Geluidswering en externe veiligheid
Vanwege de ligging nabij een drukke weg en een spoorlijn wordt aandacht besteed aan geluidswerende maatregelen. De verlenging van de geluidswal en het gebruik van geluidsabsorberende materialen in de inrichting van de buitenruimte dragen bij aan een rustige woonomgeving. Ook is er onderzoek gedaan naar externe veiligheidsrisico’s, zoals de nabijheid van een gasleiding. Door woningen op veilige afstand van deze risicobronnen te situeren, wordt een veilige woonomgeving gegarandeerd.

Het project Brinken in de Zoom kent een gelaagd proces van planvorming en samenwerking met betrokken partijen. In 2021 werd gestart met de voorbereidingen en het opstellen van de stedenbouwkundige visie. Daarbij werden diverse onderzoeken uitgevoerd om de haalbaarheid van de transformatie te beoordelen.

Vooronderzoeken en haalbaarheidsstudies
In het voortraject zijn bodemonderzoeken, akoestische studies en ecologische inventarisaties uitgevoerd. Uit het bodemonderzoek bleek dat er geen milieutechnische belemmeringen zijn voor de voorgenomen bestemmingswijziging naar wonen. Wel werd geadviseerd om het grondwater niet als drinkwater te gebruiken vanwege de natuurlijke aanwezigheid van arseen.

De ecologische rapportage concludeerde dat er geen beschermde soorten met vaste verblijfplaatsen aanwezig zijn in het plangebied. De Algemene Zorgplicht blijft echter van toepassing, wat betekent dat tijdens de werkzaamheden zorgvuldig wordt omgegaan met flora en fauna.

Omgevingsdialoog en participatie
In februari 2022 werd een omgevingsdialoog georganiseerd om omwonenden en belanghebbenden te informeren en betrekken bij het plan. Tijdens de bijeenkomst werd het stedenbouwkundig plan toegelicht en konden aanwezigen vragen stellen. Belangrijke onderwerpen van gesprek waren het behoud van houtwallen, inkijk van nieuwe woningen en verkeersveiligheid. De feedback uit deze bijeenkomst heeft geleid tot kleine aanpassingen in het plan, zoals het aanbrengen van extra groenbufferzones om privacy te waarborgen.

Uitwerking en bestemmingsplanprocedure
In 2023 werd de bestemmingsplanprocedure opgestart. De uitwerking van de plannen richt zich op het behouden van balans tussen bebouwing en groen. Er wordt een maximaal percentage erfverharding vastgesteld om te voorkomen dat tuinen volledig worden bestraat. Het ontwerp houdt rekening met klimaatadaptieve principes, zoals infiltratiepositieve bouw en natuurlijke schaduwplekken.

Het project Brinken in de Zoom draagt bij aan de ambitie van Harderwijk om een gezonde en toekomstbestendige leefomgeving te realiseren. Door een bedrijfslocatie te transformeren naar een agrarisch woonlandschap, wordt niet alleen de woningbouwbehoefte ingevuld, maar ontstaat ook een unieke woonomgeving die harmonieert met het omliggende landschap. De nadruk op biodiversiteit, klimaatadaptatie en recreatieve waarde zorgt voor een leefgebied waarin mens en natuur samenkomen.